Konserwacja

Naprawa i konserwacja zbroi japońskiej.

Zbroja japońska to wybitne dzieło japońskiego artysty. Śledząc rozwój uzbrojenia japońskiego zauważamy, że na przestrzeni stuleci zbroja ulegała znacznej modyfikacji. Pierwotnie, to zbiór kilku lub kilkunastu płyt zespolonych razem w dość charakterystyczny sposób. Łącznikami była zazwyczaj taśma parciana, skóra, czy jedwab. Mamy również przykłady tzw. Łączeń stałych czyli nitów. Płyty pancerza, wykonane były z cienkiej blachy, brązu, miedzi czy skóry. Miały miejsce również przypadki wykonywania całości ze skóry sklejanej warstwowo.

Poszczególne elementy malowane były wielokrotnie laką, co nadawało im odpowiednią trwałość, a przy elementach miękkich utwardzało ich kształt. Typowym zjawiskiem jest zbroja flankowa. Charakteryzuje się tym, iż część chroniąca brzuch i plecy rycerza, łączona była ze sobą w sposób stały. Ciekawe techniki dotyczą np. spojeń za pomocą taśmy skórzanej, malowanej w całości z resztą płyt wielowarstwowo laką. To oczywiście nie wszystkie przykłady zastosowanych technik, ale najczęstsze. Reszta elementów składowych zbroi była łączona za pomocą płaskiej taśmy jedwabnej. W zależności od warsztatu czy zamówienia, możemy przeglądać również wyjątkowo pięknie wykonane elementy zdobnicze. Z dużą uwagą spoglądamy na kolor, deseń czy zastosowany materiał.

W przypadku zbroi wysokich rangą oficerów oraz osób z tzw. Wysokiego statusu społecznego, mamy czasem do czynienia z prawdziwym dziełem sztuki. Oprócz zwykłego przepięknie malowanego papieru, napotykamy na złoto, srebro, drewno, macicę perłową, skórę z płaszczki czy wspomniany wcześniej jedwab. Bardzo wyjątkową budowę mają japońskie hełmy. Składają się z wielu bardzo precyzyjnie połączonych ze sobą płyt. Częstym elementem jest maska, do budowy której, artysta wykorzystywał odpowiednio uformowane płytki metalu. Przedmiot ten był również bardzo ciekawie zdobiony. Nie można pominąć tutaj elementów chroniących ręce, obojczyk czy nogi.

Przystępując do jakichkolwiek napraw czy konserwacji, należy zachować szczególna ostrożność, aby przedmiotu nie uszkodzić. Zdarza się bowiem, że nawet muzealni konserwatorzy metodą prób i błędów starają się jedynie taki przedmiot „utrzymać przy życiu”. Nie można jednak usprawiedliwiać takiego działania tylko i wyłącznie brakiem wiedzy. Laka, którą zbroja jest pomalowana przez wiele lat poddawana była różnym czynnikom zewnętrznym - światło, wilgoć, czy temperatura. Należy więc pamiętać o tzw. zmianach nieodwracalnych. Bardzo trudno jest np. dopasować kolor. Warto zajrzeć „do środka” laki, aby zaobserwować jej strukturę i z czym ewentualnie została zmieszana. Nie należy w żaden sposób tego ignorować. W przeciwnym razie może dojść do tzw. „puchnięcia”powierzchni, co źle wpłynie na kondycję przedmiotu. To samo dotyczy tzw. „zagęszczaczy”- czyli wszelkiego rodzaju domieszek (złoto, macica perłowa, kamień, glina, papier, opiłki metalu, drewno, itp.).

Należy pamiętać o tym, że poszczególne prace przy naprawach są wcześniej uzgodnione oraz konkretnie wyszczególnione. Podział pracy decyduje nie tylko o skuteczności działania, ale przede wszystkim o efekcie końcowym. Każdą z dziedzin zajmują się inne grupy czy osoby. Taśma jedwabna (kinuito), to jedna z niewielu dziedzin, którymi zajmują się osoby z poza Japonii. Powstaje w warsztatach tkackich, lub małych rodzinnych manufakturach. Popularna technika „kumihimo”, to rzecz wyjątkowo interesująca.

W przypadku zbroi japońskiej niezwykle trudno dopasować nie tyle splot, co sam kolor. Stosowane współczesne barwniki nie wytrzymują biegu czasu. Ze względu na swoją niska jakość, często już po kilkumiesięcznym „staniu” w świetle, barwa traci swoją głębię i wytrzymałość. Wybierając produkt do reprodukcji, warto się skupić nie tylko na jego cenie, ale głównie na jego jakości i klasie. Przeciętnie, używa się kilkadziesiąt metrów taśmy w zależności od jej grubości i szerokości. Złocenia, czy dodatkowe dekoracje, nakładane są zazwyczaj na przedmiot, który znacznie wcześniej pomalowany zostaje laką. W zależności od techniki, miejsce malowane jest jeszcze kilkakrotnie, a następnie szlifowane i polerowane.

W przypadku elementów metalowych należy zwrócić uwagę na kondycję fragmentów odsłoniętych lub uszkodzonych. Korozja pod laka będzie w dalszym ciągu postępować, co z biegiem czasu zaowocuje totalnym zniszczeniem. Ważna jest szczegółowa inwentaryzacja oraz określenie występujących „strat”. Tylko dzięki doświadczeniu oraz wszechstronnej konsultacji głównie ze strona japońską, możemy przygotować całościowy program.